Intro

Ten behoeve van circulaire uitvragen is de gedachte om via netwerksturing de beoogde doelen en ambities te gaan bereiken. Kijkend naar bouwprojecten, bouwprogramma’s en innovaties blijkt dat netwerksturing in de vorm van (integrale) ketensamenwerking van toepassing is. Bij tenderingen wordt uitgegaan van het 1 op 1 principe tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Een project kan worden onderverdeeld in:

1. Voorbereidingsfase
2. Marktconsultatiefase
3. Aanbestedingsfase
4. Uitvoeringsfase

Over consultatiefases en uitvoeringsfasen zijn vele voorbeelden hoe deze in een tendering(-svorm) kunnen worden meegenomen. Aangaande de vergewisfase, als onderdeel opgenomen in de tendering, zijn er weinig voorbeelden. Verder wordt terecht veel aandacht geschonken aan het beoogde eindproduct en de kwaliteit ervan. De wijze waarop en met wie is minder gestructureerd in een aanbesteding en tijdens de uitvoeringsfase opgenomen en besproken. Dit is van belang om tijdig bouwprojectsturing te kunnen verkrijgen en niet achteraf te worden geconfronteerd met onmogelijke wijzigingen. Dit wordt gedaan in samenhang met de basis van ieder bouwproject: ontwerpen, logistiek en veiligheid. Het e.e.a. is vormgegeven met (het gedachtegoed achter en met) het bouwwaardenmodel. Dit is vormgegeven door het uitvoeringsteam circulair ontwerpen van het Betonakkoord en is overgenomen door het staalakkoord bouw en maakt nu deel uit van de integrale bouwopgave in zowel de B&U als infrasector. 

Waarom

In algemene zin staat de energietransitie en de grondstoffentransitie landelijk op de agenda. Daarnaast zijn de bouwopgaves en de maatschappelijke opgaves groot in Nederland. Bij de bouwopgaves kan gedacht worden aan de woningbouwopgave, de vervangingsopgave in de GWW-sector. Bij de maatschappelijke opgaves kan worden gedacht aan klimaatadaptatie, van het gas af, circulariteit etcetera.  Bij deze opgaves kunnen en willen veel partijen een rol spelen en is de bewustwording dat we het samen en in de samenwerking dienen aan te pakken. Maar wat is samen(-werken) en hoe doe je dit bij/in bouwprojecten, bouwprogramma’s, bouwinnovaties etc?

De bouw vraagt om een transitie, een transitie van denken/handelen in bouwketens en over 1) preventie, 2) waardecreatie en 3) waardebehoud van bouwwerken. Integrale ketensamenwerking helpt daarbij. Het bouwwaardenmodel is een handvat voor deze transitie omdat het een kader geeft aan samenwerking van professionals in hun rol en bij het uitvoeren van hun taak

Hoe

Om de beoogde bouwopgaves in de versnelling te krijgen is het bouwwaardenmodel ontwikkelt als een handvat hiervoor. Het bouwwaardenmodel heeft het kenmerk van een holistisch en overkoepelend model, waarbij systeemdenken de drager is. Het model beschrijft als basis het gehele bouwproces in de levenscyclus en haar rollen. Door het bouwwaardenmodel als leidend bouwprincipe te hanteren geeft het mede invulling c.q. perspectief aan (keten-)samenwerking en integraliteit.

Wat

Een bouwproject wordt gemaakt met bouwmaterialen en bouwprodukten (componenten/elementen). Materiaal gedreven opdrachtgeverschap c.q. assetschap zorgt voor toekomstgericht en verantwoord bouwen en beheren. De kernbegrippen zijn preventie, waardecreatie en waardebehoud, waarbij in de ontwerpfase al wordt nagedacht over het gebruik en beheer en het einde van de gebruiksduur (levenscyclus van een bouwobject en haar materialen). Dit draagt bij aan duurzaamheid en een Circulaire bouweconomie. Circulair bouwen is geen battle van materialen maar een dans op zoek naar synergie en kwaliteit.  Dit vraagt om hoe in een project de samenwerking met de keten en haar omgeving het beste tot stand kan komen. Om een bouwwerk te maken is bouwlogistiek nodig.

Een efficiënte bouwlogistiek is een enabler voor het bouwproject zelf maar ook voor de circulaire bouweconomie. Dit vraagt hoe in een project de samenwerking in de logistieke keten en haar omgeving het beste tot stand kan komen. In de logistiek speelt onder andere de bereikbaarheid van/naar de bouwlocatie, de beladingsgraad en de snelheid van aan-/afvoer een rol. Daarnaast speelt in ieder bouwwerk de integrale veiligheid een essentiële rol. Qua veiligheid wordt opgemerkt dat vele veiligheidsdomeinen bij ieder bouwproject een rol spelen. Een essentiële vraag is: wat betekent jouw ontwerp en jouw logistiek qua veiligheid voor het werk, de omgeving en de handeling? Indien dit niet goed is dan dien je terug te gaan naar een ander ontwerp en/of logistiek.

Opgemerkt wordt dat bepaalde vervangings-/renovatieprojecten en onderhoudsprojecten meer over inzet van manuren en materieel gaat dan over materiaal.

Deze notitie is een handvat hoe je als opdrachtgever gebruik kan maken van het bouwwaardenmodel, als één van de leidende bouwprincipes, bij het contracteren van een opdrachtnemer. De uitwerking is gesystematiseerd in 3 niveaus. Dit resulteert in voorbeeldteksten voor een aanbestedingsleidraad/gevraagd protocol/plan in hoofdstuk 2.  De uitwerking is gemaakt richting ontwerp, logistiek en dat het veilig dient te gebeuren. Opgemerkt wordt dat het op maat gemaakt dient te worden voor jouw project. Het zijn dan ook richtinggevende teksten en voorbeelden.

Vanuit het instrument prestatiemeten/better perfomance/samenwerkingsbarometer hebben we al een “objectieve” monitoringsmeting over de samenwerking in termen van houding en gedrag (proces). De safety culture ladder of veiligheidsladder gaat in op houding/gedrag op het gebied van veiligheid van een organisatie. In dit document ambiëren we meer netwerksturing door integrale ketensamenwerking in een project te optimaliseren. Hierbij is de uitdaging dat iedere opdrachtgever in de keten van het bouwproject structureel de overal coördinatie/vergewissen voor haar bijdrage realiseert en borgt.

Wij hopen dat de inhoud van dit document inspiratie en handvaten geeft en dat toepassingen worden gemaakt/gerealiseerd. Het resultaat van het bouwproces is namelijk net zo belangrijk als het bereiken van het eindresultaat van het bouwproduct/bouwproject.